Kintsugi – 1 Nghệ thuật sửa chữa đồ gốm sứ của người Nhật

Triết lý Wabi-Sabi và mối liên hệ với Kintsugi

Kintsugi là hiện thân hoàn hảo của triết lý Wabi-Sabi – một quan điểm thẩm mỹ truyền thống của Nhật Bản, tôn vinh vẻ đẹp của sự không hoàn hảo, tạm thời và không hoàn chỉnh. Wabi-Sabi có nguồn gốc từ Phật giáo Thiền tông, nhấn mạnh vào việc chấp nhận và trân trọng thực tế rằng mọi thứ đều vô thường và không hoàn hảo.

Trong triết lý Wabi-Sabi, vẻ đẹp không phải là sự hoàn hảo hay sự vĩnh cửu, mà là quá trình phát triển tự nhiên – nơi vết tích của thời gian và những thử thách của cuộc sống được xem như một phần của cá tính và giá trị của vạn vật. Điều này hoàn toàn phù hợp với tinh thần của Kintsugi – nơi những vết nứt không bị che giấu mà được tôn vinh như một phần của lịch sử và cá tính của món đồ.

Theo Phật giáo Thiền tông, chu kỳ của cuộc sống là một hành trình tự nhiên, bắt đầu từ khi sinh ra và kết thúc bằng cái chết. Trong hành trình này, những sai sót nhỏ, những vết xước và sự hao mòn tự nhiên không phải là điều cần phải loại bỏ, mà là những yếu tố thể hiện vẻ đẹp lộng lẫy của cuộc sống. Kintsugi áp dụng triết lý này vào nghệ thuật sửa chữa đồ gốm sứ, biến những vết nứt thành những đường vân vàng lấp lánh – biểu tượng cho sự chấp nhận và tôn vinh quá khứ của món đồ.

Hơn nữa, Kintsugi còn thể hiện triết lý “Mushin” (無心) – trạng thái tâm trí không bị ràng buộc bởi những suy nghĩ và cảm xúc tiêu cực. Khi một món đồ bị vỡ, thay vì buồn bã hoặc tiếc nuối, người Nhật chọn cách chấp nhận thực tế và tìm kiếm cách để biến điều không may đó thành một cơ hội để tạo ra một điều gì đó đẹp đẽ và ý nghĩa hơn.

Quy trình thực hiện Kintsugi truyền thống

Kintsugi là một nghệ thuật đòi hỏi sự kiên nhẫn, tỉ mỉ và chính xác trong từng cử chỉ. Một tác phẩm Kintsugi hoàn chỉnh thường mất từ một tháng đến hơn một năm để hoàn thành, tùy thuộc vào độ phức tạp của món đồ và kỹ thuật được sử dụng. Dưới đây là các bước cơ bản trong quy trình thực hiện Kintsugi truyền thống:

Ghép các mảnh vỡ

Bước đầu tiên trong quy trình Kintsugi là việc làm sạch kỹ lưỡng và tập hợp tất cả các mảnh vỡ của món đồ. Sau đó, nghệ nhân sẽ trộn sơn mài (urushi) với bột đất sét để tạo ra một loại bột trét đặc biệt. Loại bột trét này được nhẹ nhàng bôi lên các mép của mảnh vỡ để dán chúng lại với nhau.

Quá trình này đòi hỏi sự tỉ mỉ và chính xác cao độ, vì các mảnh vỡ cần phải được ghép lại đúng vị trí để tạo ra hình dáng ban đầu của món đồ. Việc ghép các mảnh vỡ lại với nhau cũng có thể được xem như một phép ẩn dụ cho việc chữa lành vết thương thể chất hoặc tinh thần, định vị lại bản thân sau những khó khăn và thử thách.

Chờ keo khô

Sau khi các mảnh vỡ được ghép lại với nhau, món đồ cần được để khô trong vài tuần để cho sơn mài cứng lại. Đây là giai đoạn quan trọng không thể bỏ qua, vì sự kiên nhẫn trong thời gian này sẽ quyết định độ bền của món đồ sau khi sửa chữa.

Sau giai đoạn khô ban đầu, nghệ nhân có thể thực hiện một số chỉnh sửa với bột trét nếu cần thiết, và sau đó món đồ cần được để khô thêm một lần nữa. Giai đoạn làm khô này tượng trưng cho quá trình chữa lành, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc dành thời gian cho bản thân để hồi phục sau những tổn thương.

Chỉnh sửa và gia cố

Sau khi sơn mài đã khô hoàn toàn, nghệ nhân sẽ đánh bóng món đồ để loại bỏ các điểm bám dính không cần thiết và làm mịn bề mặt. Tiếp theo, một lớp sơn mài mỏng được phủ lên các vết nứt bằng bàn chải. Món đồ sau đó lại cần được để khô thêm 1-2 tuần.

Giai đoạn này tượng trưng cho việc bỏ qua quá khứ và tập trung vào hiện tại, một sự tái sinh để bắt đầu lại. Đây là thời điểm quan trọng trong quá trình Kintsugi, vì nó chuẩn bị cho món đồ bước vào giai đoạn trang trí – nơi vẻ đẹp mới của nó sẽ được tạo ra.

Trang trí

Trong giai đoạn trang trí, các vết nứt được phủ một lớp sơn mài và ôxít sắt, sau đó được phủ bột vàng (hoặc bạc, đồng) để tạo ra những họa tiết trang trí. Đây là bước quan trọng nhất trong quy trình Kintsugi, vì nó biến những vết nứt thành những đường vân nghệ thuật lấp lánh – biểu tượng cho sự chấp nhận và tôn vinh quá khứ của món đồ.

Sau khi bột vàng đã được phủ lên các vết nứt, một lớp urushi cuối cùng được phủ lên để cố định các đồ trang trí và bảo vệ món đồ. Giai đoạn này tượng trưng cho việc trân trọng những ký ức và vết sẹo của thời gian, cho thấy rằng chúng ta có thể vươn lên mạnh mẽ hơn và hoàn thiện hơn từ những thử thách và khó khăn.

Hoàn thiện

Bước cuối cùng trong quy trình Kintsugi là đánh bóng các đường sơn mài bằng vàng để lộ ra vẻ sáng chói của chúng. Tuy nhiên, điều thú vị là đôi khi một số vết nứt vỡ được cố ý để lại, không được sửa chữa hoàn toàn, để tạo thêm sự chân thực và cá tính cho món đồ.

Giai đoạn hoàn thiện này dạy chúng ta bài học về việc học cách coi trọng những khuyết điểm nhỏ và từ bỏ việc tìm kiếm sự hoàn hảo tuyệt đối. Đây chính là tinh thần của Wabi-Sabi và Kintsugi – chấp nhận và trân trọng sự không hoàn hảo như một phần tất yếu và đáng quý của cuộc sống.

Các kỹ thuật phục chế trong Kintsugi

Trong nghệ thuật Kintsugi, có ba phương pháp phục chế chính được sử dụng, tùy thuộc vào tình trạng của món đồ và mục đích của nghệ nhân. Mỗi phương pháp đều có đặc điểm và ý nghĩa riêng, và việc lựa chọn phương pháp nào phụ thuộc vào nhiều yếu tố như mức độ hư hại, giá trị của món đồ, và mong muốn của chủ sở hữu.

Phương pháp phục hồi

Phương pháp phục hồi (Crack – ひび) là kỹ thuật cơ bản nhất trong Kintsugi. Phương pháp này được sử dụng khi món đồ bị nứt hoặc có những phần nhỏ bị thiếu. Nghệ nhân sẽ sử dụng hỗn hợp sơn mài và vàng để gắn các vết nứt lại với nhau hoặc lấp đầy các phần bị thiếu.

Kết quả là những đường vân vàng óng ánh chạy dọc theo các vết nứt, tạo nên một họa tiết độc đáo và đẹp mắt trên bề mặt món đồ. Phương pháp này không chỉ khôi phục chức năng của món đồ mà còn làm nổi bật lịch sử và cá tính của nó thông qua những đường vân vàng lấp lánh.

Phương pháp thay thế

Phương pháp thay thế (Piece method – 欠けの金継ぎ例) được sử dụng trong trường hợp một phần của món đồ bị mất hoàn toàn và không thể tìm thấy mảnh vỡ cùng loại để thay thế. Trong trường hợp này, nghệ nhân sẽ sử dụng một loại “keo” tự nhiên màu vàng hoặc hỗn hợp vàng – sơn mài để tạo ra một phần mới thay thế cho phần bị mất.

Phương pháp này cho phép khôi phục hình dáng ban đầu của món đồ, đồng thời tạo ra một sự tương phản thú vị giữa phần gốc và phần mới được thay thế. Điều này tượng trưng cho sự chấp nhận mất mát và khả năng tạo ra cái mới từ cái cũ – một triết lý sống sâu sắc trong văn hóa Nhật Bản.

Phương pháp ghép lai

Phương pháp ghép lai (Joint call – 呼び継ぎ) là kỹ thuật phức tạp nhất trong Kintsugi, đòi hỏi sự tinh tế và óc thẩm mỹ cao của nghệ nhân. Phương pháp này được sử dụng khi không thể tìm thấy mảnh vỡ ban đầu, và nghệ nhân phải sử dụng các mảnh vỡ từ món đồ khác để thay thế.

Điều đặc biệt là các mảnh vỡ được sử dụng để thay thế có chất liệu tương tự nhưng hoa văn khác với món đồ gốc. Điều này tạo ra một tác phẩm lai tạp với sự kết hợp độc đáo giữa hai hoặc nhiều món đồ khác nhau. Phương pháp ghép lai đòi hỏi nghệ nhân phải có khả năng lựa chọn những mảnh vỡ phù hợp và tương đồng về màu sắc, bố cục để tạo ra một tác phẩm có giá trị nghệ thuật cao.

Kỹ thuật này không chỉ thể hiện sự sáng tạo và tài năng của nghệ nhân mà còn mang một thông điệp sâu sắc về sự hòa hợp trong khác biệt – một giá trị quan trọng trong văn hóa Nhật Bản.

Ý nghĩa triết học của Kintsugi trong cuộc sống hiện đại

Kintsugi không chỉ là một kỹ thuật sửa chữa đồ gốm sứ mà còn là một triết lý sống sâu sắc, có thể áp dụng vào cuộc sống hiện đại. Trong thời đại ngày nay, khi áp lực về sự hoàn hảo ngày càng gia tăng, Kintsugi nhắc nhở chúng ta về giá trị của sự không hoàn hảo và khả năng chữa lành sau những tổn thương.

Một trong những bài học quan trọng từ Kintsugi là việc chấp nhận và ôm lấy quá khứ của mình, kể cả những tổn thương và khó khăn. Thay vì cố gắng che giấu hoặc quên đi những khoảnh khắc đau buồn, Kintsugi khuyến khích chúng ta nhìn nhận chúng như một phần của hành trình phát triển bản thân. Giống như những đường vân vàng trên món đồ Kintsugi, những thử thách và khó khăn có thể làm cho chúng ta trở nên mạnh mẽ hơn và độc đáo hơn.

Ngoài ra, Kintsugi còn dạy chúng ta về giá trị của sự kiên nhẫn và thời gian. Một tác phẩm Kintsugi hoàn chỉnh cần nhiều tháng hoặc thậm chí nhiều năm để hoàn thành, đòi hỏi sự kiên nhẫn và tận tâm từ nghệ nhân. Tương tự, quá trình chữa lành sau những tổn thương tinh thần cũng cần thời gian và sự kiên nhẫn. Kintsugi nhắc nhở chúng ta rằng việc chữa lành không phải là một quá trình nhanh chóng, và chúng ta cần tôn trọng nhịp độ tự nhiên của quá trình này.

Hơn nữa, Kintsugi còn mang đến một góc nhìn mới về giá trị của vạn vật. Trong xã hội tiêu dùng hiện đại, chúng ta thường có xu hướng vứt bỏ những thứ bị hỏng hoặc không còn hoàn hảo. Tuy nhiên, Kintsugi dạy chúng ta rằng những thứ bị hỏng không nhất thiết phải bị vứt bỏ – chúng có thể được sửa chữa và thậm chí trở nên đẹp đẽ hơn, có giá trị hơn sau khi được sửa chữa. Điều này khuyến khích một lối sống bền vững hơn và tôn trọng hơn đối với vạn vật xung quanh chúng ta.

Kintsugi và sự phát triển tâm lý cá nhân

Nghệ thuật Kintsugi không chỉ áp dụng cho đồ gốm sứ mà còn có thể áp dụng cho sự phát triển tâm lý cá nhân. Khái niệm về việc biến những vết nứt thành vàng – biến những điểm yếu thành điểm mạnh – có thể được áp dụng vào quá trình chữa lành và phát triển bản thân sau những tổn thương tinh thần.

Trong tâm lý học hiện đại, có một khái niệm được gọi là “post-traumatic growth” (sự phát triển sau chấn thương) – ý tưởng rằng con người có thể trưởng thành và phát triển mạnh mẽ sau những trải nghiệm khó khăn hoặc đau buồn. Khái niệm này rất giống với triết lý của Kintsugi – nơi những vết nứt không chỉ được sửa chữa mà còn được biến thành những đường vân vàng lấp lánh, làm cho món đồ trở nên đẹp đẽ hơn và có giá trị hơn.

Quá trình Kintsugi cũng có thể được xem như một ẩn dụ cho quá trình chữa lành sau những tổn thương tinh thần. Giống như việc một món đồ vỡ cần thời gian và sự kiên nhẫn để được sửa chữa, quá trình chữa lành sau những tổn thương tinh thần cũng cần thời gian và sự tự chăm sóc. Mỗi bước trong quy trình Kintsugi – từ việc ghép các mảnh vỡ, chờ keo khô, đến việc trang trí và hoàn thiện – đều có thể được xem như một giai đoạn trong quá trình chữa lành và phát triển bản thân.

Hơn nữa, Kintsugi còn dạy chúng ta về tầm quan trọng của việc chấp nhận quá khứ của mình, kể cả những phần không hoàn hảo hoặc đau buồn. Thay vì cố gắng che giấu hoặc quên đi những khoảnh khắc khó khăn, Kintsugi khuyến khích chúng ta nhìn nhận chúng như một phần của hành trình phát triển bản thân, và thậm chí là nguồn sức mạnh và cá tính của chúng ta.

Kintsugi trong văn hóa đương đại

Dù có nguồn gốc từ nhiều thế kỷ trước, nghệ thuật Kintsugi vẫn tiếp tục có ảnh hưởng mạnh mẽ trong văn hóa đương đại. Trong những năm gần đây, Kintsugi đã trở thành nguồn cảm hứng cho nhiều nghệ sĩ, nhà thiết kế và nhà tư tưởng trên toàn thế giới.

Trong lĩnh vực nghệ thuật đương đại, nhiều nghệ sĩ đã sử dụng kỹ thuật và triết lý của Kintsugi trong các tác phẩm của họ. Họ sử dụng vàng hoặc các chất liệu khác để nhấn mạnh những vết nứt hoặc khiếm khuyết trong tác phẩm, biến chúng thành một phần của thiết kế và thông điệp nghệ thuật. Điều này không chỉ tạo ra những tác phẩm độc đáo và đẹp mắt mà còn truyền tải thông điệp về sự chấp nhận và tôn vinh sự không hoàn hảo.

Trong lĩnh vực thời trang và thiết kế, triết lý của Kintsugi cũ.

Khám phá làng gốm Nhật tuổi đời hơn 900 năm

Isezaki Yozan; Người đã sản sinh ra 1 thế hệ thợ gốm Bizen xuất sắc nhất