Wabi sabi – 5 điều mà người Việt vẫn luôn rất hay nhầm lẫn

Triết lý Wabi Sabi thể hiện rõ nhất trong nghệ thuật trà đạo Nhật Bản (Chado). Những chiếc chén trà không đều, với vết nứt tự nhiên hay màu men không đồng đều, không được xem là khiếm khuyết mà là những đặc điểm tạo nên tính cách độc đáo cho mỗi món đồ. Nghi thức trà đạo trong không gian đơn sơ, với những món đồ mộc mạc, là hiện thân hoàn hảo của tinh thần Wabi Sabi.

5 điều người Việt thường hiểu sai về Wabi Sabi

Khi khái niệm Wabi Sabi được du nhập vào Việt Nam, không tránh khỏi những hiểu lầm và diễn giải sai lệch. Dưới đây là 5 quan niệm sai lầm phổ biến về Wabi Sabi trong cộng đồng người Việt:

1. Wabi Sabi không chỉ là phong cách trang trí nội thất

Một trong những hiểu lầm phổ biến nhất là xem Wabi Sabi đơn thuần như một phong cách trang trí nội thất hay một xu hướng thiết kế. Nhiều người Việt nghĩ rằng chỉ cần mua vài món đồ gốm sứ cũ, một vài món đồ thủ công mộc mạc, sử dụng các vật liệu tự nhiên như gỗ, đá, tre là đã “áp dụng” được Wabi Sabi vào không gian sống.

Sự thật là, Wabi Sabi không phải là một phong cách hay một xu hướng thiết kế với những quy tắc cụ thể, mà là một triết lý thẩm mỹ và một cách nhìn nhận cuộc sống. Wabi Sabi không có nghĩa là bạn phải sống trong một ngôi nhà cũ kỹ, đầy những đồ vật được làm thủ công hay mang dáng vẻ cổ xưa. Thay vào đó, nó là sự trân trọng vẻ đẹp tự nhiên của vạn vật, với tất cả những đặc điểm không hoàn hảo và những dấu ấn mà thời gian để lại.

Trong tinh thần Wabi Sabi, một ngôi nhà không nhất thiết phải đầy những món đồ cũ kỹ hay thô sơ. Thay vào đó, nó có thể là một không gian đương đại, nhưng trong đó mỗi món đồ đều được chọn lựa cẩn thận, có ý nghĩa và giá trị đối với chủ nhân. Một vết nứt trên chiếc bình gốm cổ không phải là khuyết điểm cần che giấu, mà là dấu ấn của thời gian, làm cho món đồ trở nên độc đáo và có câu chuyện riêng.

2. Wabi Sabi không chỉ giới hạn trong nghệ thuật Nhật Bản

Nhiều người Việt có quan niệm rằng Wabi Sabi chỉ xuất hiện trong nghệ thuật truyền thống Nhật Bản như trà đạo, ikebana (nghệ thuật cắm hoa), hay trong các sản phẩm gốm sứ Nhật Bản. Điều này đã giới hạn cách hiểu và áp dụng Wabi Sabi trong đời sống hàng ngày.

Thực tế, tinh thần Wabi Sabi có thể được tìm thấy trong nhiều loại hình nghệ thuật và văn hóa khác nhau trên thế giới. Đó là sự đánh giá cao vẻ đẹp của những điều tạm bợ, không hoàn hảo và đang trong quá trình biến đổi. Tinh thần này có thể được thể hiện trong âm nhạc qua những giai điệu trầm buồn, những nốt lạc điệu tạo nên cảm giác hoài niệm. Trong hội họa, Wabi Sabi có thể hiện diện trong những bức tranh với màu sắc phai nhạt theo thời gian, hay những bức ảnh chụp khoảnh khắc tàn úa của thiên nhiên.

Trong văn hóa Việt Nam, tinh thần Wabi Sabi cũng có thể được tìm thấy trong nghệ thuật dân gian, như những chiếc nón lá đã sờn rách nhưng vẫn mang vẻ đẹp riêng, hay những ngôi nhà cổ với màu vôi phai theo năm tháng tại Hội An, Hà Nội hay các làng quê Việt Nam. Wabi Sabi không thuộc về riêng ai, mà là một cách nhìn nhận vẻ đẹp có thể áp dụng trong mọi nền văn hóa và mọi khía cạnh của cuộc sống.

3. Wabi Sabi không đồng nghĩa với việc từ bỏ sự hoàn hảo

Một hiểu lầm phổ biến khác là cho rằng Wabi Sabi đồng nghĩa với việc từ bỏ sự hoàn hảo hay chấp nhận sự thiếu sót, kém chất lượng. Nhiều người Việt nghĩ rằng áp dụng Wabi Sabi có nghĩa là không cần phải cố gắng, không cần phải hoàn thiện bản thân hay công việc nữa.

Thực tế, Wabi Sabi không phủ nhận giá trị của sự hoàn thiện hay nỗ lực cá nhân. Thay vào đó, nó mở ra một định nghĩa mới về sự hoàn hảo – một sự hoàn hảo bao gồm cả những khiếm khuyết tự nhiên, những dấu vết của thời gian và sự biến đổi không ngừng. Wabi Sabi không có nghĩa là chấp nhận sự cẩu thả hay thiếu nỗ lực, mà là học cách nhìn thấy vẻ đẹp trong quá trình phát triển và thay đổi không ngừng của vạn vật.

Ví dụ, trong nghệ thuật gốm Nhật Bản, các nghệ nhân vẫn luôn nỗ lực trau dồi kỹ năng và tạo ra những tác phẩm chất lượng cao. Tuy nhiên, họ cũng biết đánh giá cao những hiệu ứng không lường trước được từ lò nung, những vết nứt tự nhiên hay màu men không đồng đều – những yếu tố tạo nên tính độc đáo cho mỗi tác phẩm.

Trong đời sống hiện đại, Wabi Sabi khuyến khích chúng ta vẫn nỗ lực làm việc và phát triển bản thân, nhưng đồng thời chấp nhận và trân trọng những khiếm khuyết tự nhiên và giới hạn của con người. Đó là sự cân bằng giữa cố gắng hết mình và biết khi nào nên buông lỏng, giữa theo đuổi sự tiến bộ và biết đủ.

4. Wabi Sabi không phải là sự buông bỏ hay thoát ly

Nhiều người Việt hiểu sai rằng Wabi Sabi là một hình thức của sự buông bỏ, thoát ly khỏi thế giới vật chất hay xã hội. Họ nghĩ rằng áp dụng Wabi Sabi có nghĩa là sống ẩn dật, từ bỏ những tiện nghi hiện đại hay không quan tâm đến những vấn đề của cuộc sống hàng ngày.

Thực tế, Wabi Sabi không phải là sự tách biệt hay trốn tránh, mà là sự kết nối sâu sắc hơn với thế giới xung quanh. Đó là khả năng nhìn thấy vẻ đẹp trong những điều bình thường, tìm thấy sự an yên trong những khoảnh khắc giản dị hàng ngày. Wabi Sabi khuyến khích chúng ta đối diện với thực tại – kể cả những khó khăn và nỗi đau – thay vì chạy trốn hay phủ nhận chúng.

Trong xã hội Việt Nam hiện đại với nhịp sống nhanh và áp lực thành công, Wabi Sabi nhắc nhở chúng ta về giá trị của những khoảnh khắc bình yên trong cuộc sống thường nhật: một tách trà nóng trong ngày mưa, tiếng chim hót vào buổi sáng, hay một cuộc trò chuyện thân tình với người thân. Đó không phải là sự thoát ly khỏi cuộc sống, mà là sự hòa nhập sâu sắc hơn vào cuộc sống, với tất cả những niềm vui, nỗi buồn và thử thách của nó.

5. Wabi Sabi không phải là một khái niệm cố định hay tuyệt đối

Hiểu lầm cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng là xem Wabi Sabi như một khái niệm cố định với định nghĩa và tiêu chuẩn rõ ràng. Nhiều người Việt tìm kiếm một “công thức” hay “bí quyết” để áp dụng Wabi Sabi vào cuộc sống của mình, như thể đó là một kỹ thuật có thể học và làm theo một cách máy móc.

Thực tế, Wabi Sabi là một khái niệm linh hoạt, thay đổi theo thời gian và không gian. Không có một định nghĩa chính xác hay duy nhất về Wabi Sabi. Thậm chí trong tiếng Nhật, khái niệm này cũng khó được định nghĩa một cách rõ ràng. Wabi Sabi là điều cần được cảm nhận hơn là lý giải, là một cảm giác hơn là một lý thuyết.

Trong văn hóa Việt Nam, Wabi Sabi có thể được hiểu và áp dụng theo nhiều cách khác nhau, phù hợp với bối cảnh lịch sử, văn hóa và xã hội của người Việt. Tinh thần Wabi Sabi có thể được tìm thấy trong triết lý sống đơn giản của người Việt từ xưa, trong sự trân trọng đối với thiên nhiên và vạn vật xung quanh.

Thay vì cố gắng tìm kiếm một định nghĩa hay cách áp dụng “đúng” cho Wabi Sabi, chúng ta nên mở lòng để cảm nhận và khám phá tinh thần của nó trong cuộc sống hàng ngày, theo cách riêng của mỗi người.

Wabi Sabi trong đời sống hiện đại của người Việt

Trong bối cảnh xã hội Việt Nam đang phát triển nhanh chóng, với sự ảnh hưởng ngày càng mạnh mẽ của văn hóa tiêu dùng và xu hướng toàn cầu hóa, Wabi Sabi có thể là một nguồn cảm hứng quý giá để tìm lại sự cân bằng và ý nghĩa trong cuộc sống.

Wabi Sabi nhắc nhở người Việt về những giá trị truyền thống mà chúng ta đang dần đánh mất: sự đơn giản, khiêm nhường, trân trọng thiên nhiên và chấp nhận sự vô thường. Trong một xã hội đang ngày càng chạy theo vật chất và hình thức, Wabi Sabi khuyến khích chúng ta nhìn sâu hơn, đánh giá cao nội dung và bản chất hơn là vẻ bề ngoài.

Cụ thể, Wabi Sabi có thể giúp người Việt:

1. Sống chậm lại và trân trọng hiện tại: Trong nhịp sống nhanh của các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM, Wabi Sabi khuyến khích chúng ta dành thời gian để cảm nhận những khoảnh khắc nhỏ bé trong cuộc sống hàng ngày, như hương thơm của tách cà phê buổi sáng hay ánh nắng chiều rọi qua khung cửa sổ.
2. Tiêu dùng có ý thức hơn: Thay vì chạy theo các xu hướng thời trang hay nội thất mới nhất, Wabi Sabi khuyến khích chúng ta chọn lựa những món đồ có chất lượng, có thể sử dụng lâu dài và trở nên đẹp hơn theo thời gian. Điều này không chỉ giúp tiết kiệm tài nguyên mà còn tạo nên một phong cách sống bền vững hơn.
3. Đánh giá cao nghệ thuật và thủ công truyền thống: Việt Nam có một nền văn hóa phong phú với nhiều làng nghề thủ công truyền thống như gốm Bát Tràng, khảm trai Chương Mỹ, mây tre đan Phú Vinh. Wabi Sabi khuyến khích chúng ta trân trọng và hỗ trợ những nghề thủ công này, vốn tạo ra những sản phẩm mang đậm dấu ấn cá nhân và thời gian.
4. Chấp nhận sự già đi và vô thường: Trong một xã hội đề cao tuổi trẻ và vẻ đẹp hình thức, Wabi Sabi nhắc nhở chúng ta về vẻ đẹp của quá trình già đi, của những dấu vết mà thời gian để lại trên cơ thể và tâm hồn.
5. Tìm thấy vẻ đẹp trong khó khăn: Việt Nam là một quốc gia đã trải qua nhiều thăng trầm trong lịch sử. Wabi Sabi giúp chúng ta nhìn nhận những khó khăn và thử thách không chỉ là điều cần vượt qua, mà còn là một phần của hành trình, góp phần tạo nên bản sắc và sức mạnh của mỗi người và của cả dân tộc.

Cách áp dụng Wabi Sabi vào cuộc sống hàng ngày

Sau khi đã hiểu đúng về Wabi Sabi, làm thế nào để áp dụng triết lý này vào cuộc sống hàng ngày? Dưới đây là một số gợi ý thiết thực:

Trong không gian sống

1. Chọn lựa đồ vật có ý nghĩa: Thay vì mua sắm theo xu hướng hay để phô trương, hãy chọn những món đồ có ý nghĩa cá nhân, có thể là những món đồ được thừa kế từ gia đình, những món quà từ người thân yêu, hay những món đồ mang lại cảm giác thoải mái và an yên.
2. Trân trọng vết tích của thời gian: Không cần phải vội vàng thay thế hay sửa chữa mọi thứ khi chúng bắt đầu có dấu hiệu hao mòn. Một chiếc ghế gỗ với những vết xước nhỏ, một chiếc bàn với màu sắc đã phai theo thời gian – tất cả đều có thể mang vẻ đẹp riêng khi được nhìn nhận qua lăng kính của Wabi Sabi.
3. Kết nối với thiên nhiên: Đưa những yếu tố tự nhiên vào không gian sống – một cành hoa dại, một viên đá cuội, một chậu cây nhỏ. Những điều này không chỉ làm đẹp không gian mà còn nhắc nhở chúng ta về sự vô thường và chu kỳ của tự nhiên.

Trong công việc và học tập

1. Chấp nhận quá trình: Thay vì chỉ tập trung vào kết quả cuối cùng, hãy trân trọng quá trình học hỏi và phát triển, với tất cả những thử thách và sai lầm. Mỗi thất bại đều là một cơ hội để học hỏi và trưởng thành.
2. Công nhận giới hạn bản thân: Không ai có thể hoàn hảo trong mọi lĩnh vực. Wabi Sabi khuyến khích chúng ta chấp nhận những điểm yếu và giới hạn của bản thân, đồng thời tìm cách phát huy những điểm mạnh.
3. Đánh giá cao tính thủ công và dấu ấn cá nhân: Trong thời đại số hóa, những công việc được thực hiện bằng tay và mang dấu ấn cá nhân lại càng trở nên quý giá. Dù là viết một bức thư tay, nấu một bữa ăn từ những nguyên liệu tươi ngon, hay tự tay làm một món quà – tất cả đều thể hiện tinh thần Wabi Sabi.

Trong mối quan hệ

1. Chấp nhận sự không hoàn hảo: Không ai là hoàn hảo, và mọi mối quan hệ đều có những thăng trầm. Wabi Sabi dạy chúng ta chấp nhận và trân trọng những khiếm khuyết của bản thân và người khác, từ đó xây dựng những mối quan hệ chân thành và bền vững.
2. Lắng nghe và hiện diện: Trong thời đại của sự phân tâm và đa nhiệm, việc thực sự hiện diện và lắng nghe người khác trở nên quý giá hơn bao giờ hết. Wabi Sabi khuyến khích chúng ta sống trọn vẹn với khoảnh khắc hiện tại, đặc biệt là khi ở bên những người thân yêu.
3. Trân trọng những khoảnh khắc nhỏ bé: Hạnh phúc không chỉ đến từ những sự kiện lớn lao, mà còn từ những khoảnh khắc nhỏ bé hàng ngày – một nụ cười, một cái nắm tay, một lời động viên chân thành. Wabi Sabi giúp chúng ta nhận ra và trân trọng những khoảnh khắc này.

Những lợi ích khi sống theo triết lý Wabi Sabi

Áp dụng triết lý Wabi Sabi vào cuộc sống có thể mang lại nhiều lợi ích sâu sắc cho sức khỏe tinh thần và chất lượng cuộc sống:

1. Giảm căng thẳng và lo âu

Trong một xã hội luôn đòi hỏi sự hoàn hảo và thành công, Wabi Sabi cho phép chúng ta giảm bớt áp lực, chấp nhận bản thân với tất cả những khiếm khuyết và giới hạn. Điều này giúp giảm căng thẳng và lo âu, tạo điều kiện cho một tinh thần thoải mái và cân bằng hơn.

2. Nâng cao lòng biết ơn và hài lòng

Wabi Sabi khuyến khích chúng ta nhìn thấy vẻ đẹp trong những điều giản dị và không hoàn hảo, từ đó phát triển lòng biết ơn đối với những gì mình đang có, thay vì luôn khao khát những điều mình chưa có. Điều này dẫn đến cảm giác hài lòng và mãn nguyện sâu sắc hơn với cuộc sống.

3. Phát triển khả năng thích ứng

Bằng cách chấp nhận sự vô thường và biến đổi không ngừng của vạn vật, Wabi Sabi giúp chúng ta phát triển khả năng thích ứng với những thay đổi và thử thách trong cuộc sống.

Gốm Sứ Nhật-1 Vài Bí Quyết Chọn Chén Dĩa An Toàn và Chất Lượng

Isezaki Yozan; Người đã sản sinh ra 1 thế hệ thợ gốm Bizen xuất sắc nhất